Met behulp van het verwijsbestand kunnen wij onze bezoekers op weg helpen naar het zoeken van de juiste uitvaartverzorger. Maar ook uitvaartverzorgers kunnen via onze website zelf naar collega's zoeken.

De hulpzoekenden waar wij dagelijks contact mee hebben verwijzen wij graag door voor professionele hulp daar waar wij hen niet verder kunnen helpen. Bent u reeds gecertificeerd en geregistreerd als uitvaartverzorger? Wij kunnen en willen u graag in ons verwijsbestand opnemen.

Opname in ons verwijsbestand betekent voor u:

dat wij hulpvragers, die bij ons aankloppen naar u doorverwijzen. Met opname van uw contactgegevens in het verwijsbestand op onze website, met jaarlijks meer dan 100.000 LSV-website bezoekers, leggen wij de directe verbinding met uw dienstverlening.

Wilt u meer informatie over het verwijsbestand of een vermelding, dan verzoeken wij u vriendelijk het onderstaand formulier zo volledig mogelijk in te vullen.

{chronoforms5}Verwijsbestand{/chronoforms5}

Welke rol spelen vertegenwoordigers?

In de Zorgverklaring hebt u vastgelegd wat u wel of juist niet medisch en verpleegkundig wilt en wat er na uw overlijden met uw lichaam moet gaan gebeuren. Om te zorgen dat uw wil wordt uitgevoerd, ook wanneer u wilsonbekwaam bent, is het nodig om gebruik te maken van zorgvertegenwoordigers die u machtigt om de uitvoering van de Zorgverklaring te bewaken. Zij krijgen het recht, als het erop aan komt, ervoor te zorgen dat uw Zorgverklaring naar de letter wordt uitgevoerd. 

De vertegenwoordiger is, als u dat zelf niet meer kunt, de gesprekspartner van de behandelaar. Die is goed op de hoogte van grenzen en wensen die in de Zorgverklaring zijn opgenomen.
Wordt er niet gehandeld naar de gemaakte afspraken, dan is een beroep op het tuchtrecht mogelijk.

Die zorgvertegenwoordigers wijst u zelf aan. Dat kunnen familieleden zijn, vrienden of andere vertrouwde mensen. Ook is het mogelijk om via de kantonrechter een zogenaamde mentor/curator te benoemen. In de Zorgverklaring worden de zorgvertegenwoordigers, die door u gemachtigd worden, genoemd. Het is verstandig dat de zorgvertegenwoordigers u goed kennen en jonger zijn dan uzelf. Door de handtekening van de zorgvertegenwoordigers op te nemen in de Zorgverklaring bevestigen zij dat u wilsbekwaam was op het moment van ondertekening en dat ze zullen toezien op naleving van uw Zorgverklaring. 

Het verdient aanbeveling om een oneven aantal zorgvertegenwoordigers te kiezen. Daarmee voorkomt u dat een eventuele stemming over wat u wel of niet meer zou willen, gelijk eindigt. De behandelende arts voert uit wat in overleg met de zorgvertegenwoordigers wordt afgesproken. Om die reden kan de arts u niet vertegenwoordigen.

In Nederland is de volmacht voor de zorgvertegenwoordigers opgenomen in Titel 3 (artikel 3:60 t/m 3:79) van het Burgerlijk Wetboek. Zij definieert de volmacht als "de bevoegdheid die een volmachtgever verleent aan een ander, de gevolmachtigde, om in zijn naam rechtshandelingen te verrichten". Het verlenen van een volmacht is een eenzijdige rechtshandeling. Op het moment dat de volmacht wordt aangenomen, verplicht de volmachtnemer zich om uitvoering te geven aan de volmacht. 

De positie van een vertegenwoordiger is vastgelegd in de Wet Curatele, Beschermingsbewind en Mentorschap (Burgerlijk Wetboek Boek 1).  

Wat is wilsbekwaam?

Het is belangrijk dat u de Zorgverklaring met uw volle verstand hebt opgesteld. Men noemt dit wilsbekwaam (het vermogen om zelfstandig en uit vrije wil beslissingen te nemen) en is een voorwaarde voor het rechtsgeldig opstellen van een Zorgverklaring. De wet geeft aan dat jongeren vanaf 16 jaar wilsbekwaam zijn. Vanaf die leeftijd kan dus een zorgverklaring worden opgesteld. 

Wettelijk is iemand wilsonbekwaam wanneer iemand niet in staat kan worden geacht tot een redelijke waardering en afweging van zijn belangen. Een wilsonbekwaam persoon kan geen overwogen besluit nemen. 

Beoordeling van wilsonbekwaamheid gaat altijd over wilsonbekwaamheid ter zake; dat wil zeggen: helderheid van geest kan wisselen in de tijd of wat betreft het onderwerp. Het kan ook tijdelijk zijn. Belangrijk is om de persoon altijd te blijven betrekken in keuzemomenten.

Soms is al vanaf de vroege jeugd duidelijk dat er sprake zal zijn van wilsonbekwaamheid; het kan later ontstaan door hersenletsel /coma of ziekten. Veel voorkomend is wilsonbekwaamheid door dementie.

Hoewel niet altijd eenvoudig, kan een arts officieel vaststellen of er sprake is van wilsbekwaamheid.  

Welke rol speelt een arts bij een Zorgverklaring?

Artsen kunnen aangeven of u juist wel of niet medische en verpleegkundige behandeling en verzorging nodig hebt. Maar u bent diegene die uiteindelijk beslist of de behandeling mag worden uitgevoerd. En als u dat niet meer kunt, dan zullen uw zorgvertegenwoordigers, in overleg met de arts, bewaken dat er uitvoering wordt gegeven aan de zorgverklaring.

De zorgverklaring wordt uitgevoerd door de arts. Daarom is het aan te raden dat u een exemplaar van de Zorgverklaring laat opnemen in uw patiëntendossier. Als er meerdere artsen zijn die u behandelen, dan is een kopie in elk dossier verstandig. Daarmee kan de arts, op het moment dat dat nodig is, uitvoering geven aan de Zorgverklaring. De arts zal daarbij overleg voeren met de vertegenwoordigers die genoemd staan in de Zorgverklaring.

Hoe moet een zorgverklaring worden ingevuld?

De Zorgverklaring begint met het invullen van uw personalia. De datum op het moment dat u de zorgverklaring opstelt en uw handtekening staan daaronder. Overweeg om uw handtekening in aanwezigheid van uw huisarts te zetten. Deze kan dan bevestigen dat u wilsbekwaam bent op het moment dat u de Zorgverklaring ondertekent. 

In de vragenlijst treft u stellingen aan zoals: Is dat nog zo?

Als in redelijkheid kan worden aangenomen dat verdere medische behandeling voor mij geen nut meer heeft, dan wil ik dat verdere pogingen om mijn leven te verlengen worden gestaakt.

• Inderdaad, ik wil dat medische behandeling worden gestaakt als verdere pogingen om mijn leven te verlengen geen nut meer hebben.
• Nee, dan wil ik niet dat de medische behandeling wordt gestaakt.
  
  

De vragenlijst bevat woorden en begrippen die wellicht om uitleg vragen. Deze woorden zijn in de digitale versie onderstreept. Als u hier met uw muis op gaat staan, geeft het woord een toelichting. In de papieren versie is een toelichting als bijlage toegevoegd. 

Bij sommige begrippen wordt met behulp van een hyperlink doorverwezen naar andere websites. 

Er is een open ruimte (lid 10) in de Zorgverklaring, waar u zelf een toevoeging of aanpassing kunt noteren. Uw arts of de zorgvertegenwoordigers zullen u zeker willen helpen om een juiste afweging te maken. 

Tot slot laat u de zorgvertegenwoordigers tekenen. Daarmee bevestigen ze dat ze aan uw vraag om u te vertegenwoordigen op het moment dat u dat zelf niet meer kunt, willen voldoen. Tevens bevestigen ze dat u wilsbekwaam was op het moment dat ze uw zorgverklaring ondertekende.  

Wat is de juridische geldigheid van een zorgverklaring?

Een Zorgverklaring is een wilsverklaring over de zorg die de houder van de zorgverklaring nog wel en niet meer wil. Het opstellen en ondertekenen van een Zorgverklaring is een rechtshandeling volgens de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO). Voor handelingen, die zijn opgenomen in deze wet, geldt een leeftijdgrens van 16 jaar. Onder deze grens is toestemming van één van de ouders nodig. 

Voor de juridische geldigheid moet iemand voor het opstellen van een zorgverklaring wilsbekwaam zijn. Iemand is wilsbekwaam als die persoon in staat is om een redelijke afweging te maken van de eigen (gezondheids)belangen. Een dementerende is niet meer wilsbekwaam als die niet meer in staat is om de eigen belangen te behartigen. Een arts, meestal een psychiater of geriater, kan professioneel vaststellen of iemand wilsbekwaamheid is. 

Het aanwijzen van zorgvertegenwoordigers (gemachtigden) en het weigeren van medische handelingen in een situatie waarin iemand dat niet zelf meer kan verwoorden, is in de wet geregeld.  

Hoe vindt de naleving van een zorgverklaring plaats?

De Zorgverklaring is verankerd in de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) en regelt de rechten en plichten van patiënten ten opzichte van artsen.

Mocht u niet meer in staat zijn om uw eigen wil kenbaar te maken, dan nemen uw zorgvertegenwoordigers dit over. Zij overleggen met de behandelende zorgverlener over uw zorgwensen. Ook dit is in de wet vastgelegd. Het is dus belangrijk dat u de inhoud van uw Zorgverklaring goed met deze zorgvertegenwoordigers doorspreekt, zodat ze uw wensen kunnen respecteren. 

Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBo)?

Hierin worden de rechten en plichten van patiënten en behandelaars geregeld.

De WGBo geeft het recht aan de patiënt op: inzage in het dossier, om goed voorgelicht te worden over de mogelijke behandeling, gebruik te maken van een tweede beoordeling door een andere arts, en het geven van toestemming voor een behandeling. De arts heeft de plicht die toestemming (op een enkel uitzondering na) te vragen en te krijgen. Als iemand zelf niet die toestemming geven kan, is er een vertegenwoordiger nodig, die plaatsvervangend die toestemming kan geven.

Een behandeling is niet afdwingbaar; de arts houdt altijd zijn eigen overwegingen of een behandeling zinvol is. Voor het wilsbekwaam vastleggen van grenzen, wensen en het aanwijzen van een vertegenwoordiger kan het wettelijk document De Zorgverklaring worden gebruikt.

Wat is de historie van de Zorgverklaring?

In 1995 introduceerde huisarts Pieter Sluis, op basis van de Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBo) de eerste Zorgverklaring. Hij was ook diegene die, geïnspireerd door Elisabeth Kübler-Ross en de Engelse Hospicebeweging, in 1988 de eerste Hospice in Nieuwkoop opende.

Zorgverklaring of Euthanasieverzoek bestellen?

Een Zorgverklaring kunt u bestellen door € 18,00 over te maken op rekeningnummer NL 43 INGB 0000 000 410 ten gunste van de Stichting Zorgverklaring te Amersfoort.

Wanneer u, naast de Zorgverklaring ook het Euthanasieverzoek wilt gaan bestellen, maak dan € 8,00 over op diezelfde rekening. Dat kan handmatig. De Zorgverklaring en eventueel het Euthanasieverzoek worden naar het adres gestuurd dat u vermeldt bij de omschrijving van de betaling. U ontvangt de Zorgverklaring en eventueel het Euthanasieverzoek binnen 10 werkdagen na betaling. 

end faq

Wat is een Zorgverklaring?

Een Zorgverklaring geeft de behandelwensen en -grenzen aan. Het is een persoonlijk document, waarmee u op een wettelijk erkende wijze en tot in detail schriftelijk vastlegt onder welke condities en op welke manier u wel (behandelverklaring) of juist niet (behandelverbod) medisch en verpleegkundig behandeld en verzorgd wilt worden. Zo kunt u in de zorgverklaring aangeven of u bij afnemende gezondheid nog een operatie wilt ondergaan of medicamenten toegediend wilt krijgen. Uiteraard wenst u wel bestrijding van pijn, benauwdheid en onrust. Tevens kunt u aangeven wat er na uw overlijden met uw lichaam moet gebeuren en of uw organen gedoneerd mogen worden en/of dat uw lichaam beschikbaar mag worden gesteld aan de wetenschap.

Een zorgverklaring biedt u de garantie dat er geen behandelingen meer plaatsvinden die bedoeld zijn om u langer in leven te houden zonder kwaliteit van leven. Met een Zorgverklaring houdt u, ondanks dat u er zelf geen uitdrukking meer aan kunt geven, de regie voor de laatste levensfase in handen.

De zorgverklaring treedt in werking op het moment dat u zelf geen uitdrukking meer kunt geven aan wat u wel en wat u niet meer wilt. Het gaat dan om situaties van bijvoorbeeld hartstilstand, dementie, ernstige hersenbloeding of (onomkeerbare) coma. Het is een betrouwbaar hulpmiddel, waarmee voorkomen wordt dat u langer in leven gehouden wordt dan dat u, gezien het gebrek aan perspectief op verbetering of zelfs de waarschijnlijkheid op een verdergaande ontluistering, zou willen. 

Een zorgverklaring, uitgegeven door de Stichting Zorgverklaring, is een juridisch geldige (wils)verklaring die artsen, conform het Nederlandse recht, moeten uitvoeren. 

“Als ik door ziekte of ongeval zodanig aangetast of beschadigd ben, dat ik niet langer zelf in staat ben om mijn eigen belangen kenbaar te maken, dan vertrouw ik erop dat de grenzen en wensen, die ik met het oog op dergelijke situaties en in aanwezigheid van mijn gemachtigden heb vastgelegd in de Zorgverklaring, zullen worden gerespecteerd en uitgevoerd, zodat mijn levenseinde in rust en vrede zal kunnen plaatsvinden.” 

- Pieter Sluis, huisarts en initiator van de originele Zorgverklaring

Wat is een Euthanasie verzoek

Euthanasie betekent het opzettelijk beëindigen van het leven op nadrukkelijk verzoek van de patiënt. De arts dient een dodelijk middel toe (euthanasie) of verstrekt een dodelijk drankje dat de patiënt zelf inneemt (hulp bij zelfdoding). Levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding zijn in ons land strafbaar behalve wanneer het wordt toegepast door een arts die behandelt onder strikte voorwaarden. 

De basis voor het inwilligen van een euthanasieverzoek is de ‘Wet Toetsing Levensbeëindiging op verzoek of hulp bij zelfdoding’, hierna te noemen Euthanasiewet (2002). De Euthanasiewet is een wet voor artsen en verbonden aan het strafrecht. Het is dus een ander soort wilsverklaring dan een WGBo-document/de Zorgverklaring!

In de euthanasiewet worden strikte voorwaarden als volgt geformuleerd:

• er is sprake van een vrijwillig en weloverwogen verzoek van de patiënt
• er is sprake van uitzichtloos en ondragelijk lijden
• de patiënt is goed voorgelicht over zijn medische situatie en vooruitzichten
• de arts is samen met de patiënt tot de overtuiging gekomen dat er, voor de situatie waarin de patiënt zich bevindt, geen redelijke andere oplossing meer is
• er is een onafhankelijke arts geraadpleegd, die de patiënt heeft gezien en schriftelijk zijn oordeel heeft gegeven over de in acht te nemen zorgvuldigheidseisen de levensbeëindiging is zorgvuldig uitgevoerd.

Een verzoek om euthanasie of hulp bij zelfdoding moet vrijwillig en weloverwogen zijn. Vrijwillig wil zeggen: uit eigen vrije wil, zonder beïnvloeding of druk van buitenaf. Met weloverwogen wordt bedoeld dat er grondig over het verzoek en de wens om te sterven is nagedacht en dat de wens niet voortkomt uit tijdelijke neerslachtigheid of een nog te behandelen depressiviteit. De arts zal altijd grondig onderzoeken wat er precies aan de hand is. Als hij niet overtuigd is van de vrijwilligheid of de weloverwogenheid van het verzoek, zal hij het verzoek moeten afwijzen.

Op 19 november 2020 hebben de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie besloten dat een vooraf vastgelegd verzoek tot euthanasie, dat voldoet aan boven gestelde voorwaarden, ook bij diep demente patiënten geldig is. Het besluit is genomen op basis van een uitspraak van de Hoge Raad in april 2020.

Met een euthanasieverzoek geeft u aan dat u in een toestand van uitzichtloos en ondragelijk lijden graag wilt dat de arts uw leven met medicamenteuze handelingen beëindigt. Het is een verzoek aan de arts. De formulering van dit verzoek is dusdanig opgesteld dat er geen twijfels zijn over uw wensen.  

Het document is erg belangrijk. Hiermee kan de arts achteraf aantonen dat die aan uw verzoek voldeed en dat die dit niet zelf heeft bedacht. Daarmee voldoet de arts aan een belangrijk deel van de zorgvuldigheidseisen die de wet ten aanzien van euthanasie aan de arts oplegt. Met een schriftelijk verzoek om euthanasie voorkomt de arts problemen achteraf. Er bestaat immers geen recht op euthanasie. Het is hooguit een verzoek. Het is aan de arts om af te wegen of het verzoek kan worden ingewilligd.

Het document tot een euthanasieverzoek is hier te bestellen maar is ook te verkrijgen bij het NVVE in Amsterdam (www.nvve.nl). 

Bron mbt euthanasieverzoek: handleiding NVVE

Veel gestelde vragen

Wij worden regelmatig gebeld met vragen over de Zorgverklaring.

Voor u de telefoon pakt adviseren wij u eerst tussen de Veelgestelde Vragen te kijken, om te zien of uw vraag erbij staat. Is dit niet het geval, dan kunt u contact met ons opnemen per email op bij voorkeur Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Daarnaast zijn we ook bereikbaar via telefoonnummer 033-461 68 86.

Deze zorg is bedoeld voor mensen in de laatste levensfase. De ongemakken, zoals pijn, benauwdheid, verlies van vermogens, worden groter en waar mogelijk onderdrukt. De zorg wordt intensiever. De behandeling is gericht op het verbeteren van de kwaliteit van het leven, ook nu genezing niet meer mogelijk is. In de palliatieve terminale zorg gaat het om het remmen van de ziekte, vermindering of het voorkomen van klachten en om het bestrijden van pijn. Voorbeelden hiervan zijn radiotherapie of chemotherapie voor pijnbestrijding. Een speciale vorm van palliatieve terminale zorg is palliatieve sedatie. Daarmee wordt bedoeld het uitvoeren van medicamenteuze handelingen om het bewustzijnsniveau zoveel mogelijk te verlagen. Palliatieve sedatie verlicht het lijden in de stervensfase. Door palliatieve sedatie ontstaat er rust voor de stervende, zowel lichamelijk als geestelijk. Het uiteindelijke overlijden blijft het gevolg van de ziekte en niet van deze sedatie.

Bij palliatieve sedatie worden alleen medicamenten toegediend om het bewustzijn te verlagen. (Dat is een belangrijk onderscheid met euthanasie, waarbij het middel onherroepelijk tot de dood leidt.) 

In de volksmond wordt wel gezegd: ‘Als de arts niet wil meewerken aan euthanasie, dan kies ik voor palliatieve sedatie’. Helaas ligt dat anders. De keuze om tot palliatieve sedatie over te gaan is aan de arts, en hij is daarbij aan regels gebonden: de klachten die de patiënt heeft, kunnen op geen enkele andere wijze worden verlicht, en de levensverwachting is maximaal 14 dagen. 

Vaak neemt de arts het initiatief om palliatieve sedatie te bespreken en in te zetten. Dat doet de arts omdat er geen mogelijkheden meer zijn om de pijn, benauwdheid, onrust of angst te bestrijden. Het is aan te raden om vroegtijdig samen met uw naasten met uw arts te spreken over wat uw wensen zijn in de laatste fase van uw leven. Hoe realistischer de verwachtingen, hoe kleiner de kans dat er ruis of onrust ontstaat rond deze thema’s. Daar zijn zowel de arts als u bij gebaat.

Uw dierbare is overleden. Uw wereld staat op z’n kop en u wilt niet te veel leunen op uw omgeving. U zoekt informatie over rouw, of boekentips, namen van rouwbegeleiders, of wat dan ook. Op deze website willen wij u wegwijs maken in alles wat met rouw te maken heeft en waar u hulp kunt vinden. Wilt u liever persoonlijk contact? Bij ons Centrum voor Verlies en Rouw helpen wij u graag verder.

IS ONNODIG LIJDEN NODIG? 

Mensen die in hun naaste omgeving in aanraking zijn gekomen met een ontluisterend levenseinde en ondraaglijk lijden, willen daar zelf niet in terecht komen. Het is dan ook heel begrijpelijk dat steeds meer mensen er met hun arts over hebben hoe ze dit kunnen voorkomen. De informatie die wij u bieden helpt u om zo’n gesprek voor te bereiden. 

In principe zijn er drie mogelijkheden om onnodig lijden zoveel mogelijk te voorkomen:

1. Palliatieve terminale zorg

2. Behandelbeperking of –verbod 

3. Vrijwillige beëindiging van het leven 

Wilsverklaring in de gezondheidszorg
Een wilsverklaring in de gezondheidszorg heeft betrekking op de zorg (zorgverklaring) of op het vrijwillige beëindigen van het leven (euthanasieverzoek). Een wilsverklaring geeft daarmee iemands voorkeur aan van hoe een arts moet handelen bij wilsonbekwaamheid van de patiënt (zorgverklaring) of wanneer de patiënt juist wel wilsbekwaam is maar om reden van uitzichtloos en ondraaglijk lijden, een verzoek doet om het leven vrijwillig te beëindigen (euthanasieverzoek). Een wilsverklaring wordt door de patiënt opgesteld. Het is verstandig om dat in overleg te doen met de (huis)arts en/of met diegenen die de patiënt vertegenwoordigen. De wilsverklaring moet op naam worden gesteld, gedateerd en ondertekend zijn. Het is aan te raden om een kopie van de wilsverklaring op te laten nemen in het patiëntendossier van de (huis)arts.

Wilsverklaring in het goederenrecht

Een wilsverklaring in het goederenrecht heeft betrekking op de zeggenschap over de goederen op het moment dat die zeggenschap door ziekte en/of wilsonbekwaamheid niet meer door de rechthebbende kan worden uitgeoefend. Door het opstellen van een levenstestament kan de zeggenschap worden overgedragen aan een zaakwaarnemer. Een levenstestament regelt derhalve de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van een zaakwaarnemer en wordt opgesteld door de notaris. Het kan gaan over bijvoorbeeld het beheer van onroerend goed, een spaar- en beleggingsrekening of een eigen bedrijf van een rechthebbende.