Steeds meer mensen verlenen mantelzorg: zij zorgen langdurig en onbetaald voor zieke familieleden of vrienden. Een deel van hen doet dit naast een betaalde baan.

Mantelzorg is vaak intensief, zeker in combinatie met betaald werk en het eigen (gezins)leven. Het Sociaal Cultureel Planbureau schatte in 2010 al dat toen zo’n 450.000 mantelzorgers overbelast waren. Wanneer onzekerheden toenemen of zorgtaken uitbreiden, neemt bij een mantelzorger het gevoel van overbelasting toe. Een langdurig overbelaste mantelzorger ervaart stress. We noemen dit zorgstress.

Mantelzorgers zijn mensen die zorg verlenen aan gezins- of familieleden of vrienden. Juist vanwege hun persoonlijke band met de zorgbehoevende zijn mantelzorgers snel bereid om veel voor hun partner, ouder, kind of vriend te doen. Ook wanneer de situatie van de zorgbehoevende verslechtert en uitbreiding van zorg nodig is, zal een mantelzorger die extra huishoudelijke, praktische of zelfs verpleegkundige zorg proberen te geven. Dit verzwaart de zorgtaak.

De oorzaak van zorgstress

De oorzaak van zorgstress is echter niet alleen gelegen in de verlening van fysieke zorg. Een minstens even belangrijke oorzaak van zorgstress is de emotionele druk die bij de mantelzorger ontstaat door onzekerheid over het ziekteproces bij de zorgbehoevende, het gebrek aan perspectief, zijn of haar weerstand om zich aan te passen aan een leven met lichamelijke of geestelijke beperkingen of de moeite om zich te schikken in de veranderende rollen in de relatie met de mantelzorger. Deze emotionele druk zet de communicatie tussen de mantelzorger en de zorgbehoevende onder spanning en maakt het moeilijker om open te blijven communiceren. Ook dit kan steeds meer ruimte innemen en de mantelzorger overbelasten.

Overbelasting van een mantelzorger treedt heel geleidelijk aan op. Die overbelasting kan zich uiten in een verdrietige of depressieve stemming, in onzekerheid over wat er nog komen gaat, in piekeren over hoe het verder moet of in psychosomatische klachten zoals vermoeidheid, slapeloosheid of gebrek aan eetlust. Er ontstaat een situatie van fysieke en emotionele uitputting. Die kans is extra groot wanneer de zorgbehoevende zich niet kan schikken in een gewijzigd levenspatroon.

Zorgstress komt tot uiting bij de mantelzorger, bij de zorgbehoevende en in de relatie tussen hen. Daarom is het van belang om bij het aanpakken van zorgstress niet alleen de mantelzorger, maar ook de zorgbehoevende te betrekken. Inzicht in de verschillende aspecten van zorgstress kan daarbij helpen.

Verminderen zorgstress

Binnen het Landelijk Steunpunt pakken we stapsgewijs de zorgstress aan middels een ontwikkeltraject. Voor mantelzorgers zijn er workshops met als doel het verminderen van zorgstress. Deze workshops zijn gericht op voorlichting en educatie, benutten van regelmogelijkheden en het verhogen van de zelfzorg. Wil je meer informatie over het verminderen van zorgstress, neem dan vrijblijvend contact op met de academie.